[2] Bkz: Karl Marx, Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, Sol Yayınları, Ankara 1993, s. 78. -Ed.
[3] Bkz: Karl Marx, Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, Sol Yayınları, Ankara 1993, s. 78, not. -Ed.
[4] Çeviriye esas alınan İngilizce metinde "labour paper money" ("emek kâğıt para"), Fransızca metinde (Misère de la philosophie, Editions Sociales, Paris 1968, s. 33) "les bons de travail" ("iş bonoları", "çalışma bonoları" ya da "emek bonoları"). -Ed.
[5] İngilizcesinde "note", Fransızca "le billet". -Ed.
[6] Hiç değilse yakın zamanlara dek durum böyleydi. İngiltere'nin dünya pazarı üzerindeki tekeli, Fransa, Almanya ve hepsinden önemlisi Amerika'nın dünya pazarına girmesiyle her geçen gün biraz daha sarsıldığına göre, yeni bir dengeleme biçiminin etkin olduğu görülmektedir. Bunalımdan önce görülen bolluk dönemi, hâlâ ortaya çıkamıyor. Eğer bu dönem tümüyle ortadan kalkacak olursa, o zaman, önemsiz dalgalanmalar olsa da kronik duraksama zorunlu olarak çağdaş sanayinin olağan durumu haline gelecektir. [F. Engels'in notu.]
[7] Belirli bir eğilime bağlı iktisatçı. -ç.
[8] Bkz: bu kitabın 67. sayfası. -Ed.
[9] Simonde de Sismondi, Études sur l'économie politique. -Ed.
[10] Bunun tersine, buna karşılık. -ç.
[11] A. Anderson, An Historıcal and Chronological Deduction ofthe Origin of Commerce from the Earliest Accounts to the Present Time (Marx kitabın başlığını Fransızca olarak vermektedir). -Ed.
[12] H. Storch, Cours d'économie politique, on exposition des principes qui determinent la prospérité des nations, c. I-IV, Paris 1823. -Ed.
[13] D. Ricardo, On the Principles of Political Economy, and Taxation, London 1817. -Ed.
[14] 1847 baskısında "emek miktarından" yerine yalnızca "miktardan" deniliyordu. "Emek" sözcüğü Marx'ın kendi elyazısıyla yapılmış düzeltmeleri içeren nüshaya eklenmiştir. -Ed.
[15] A. Smith, An Inquiry into the Nature and Causes of Wealth of Nations.-Ed.
[16] Ricardo'nun kitabının üçüncü baskısında (Londra 1821) metnin bu kısmı çıkartılmıştır. -Ed.
[17] Ricardo, çok iyi bilindiği gibi, bir metaın değerini, onun üretimi için gerekli-emek miktarı ile belirlemektedir. Bununla birlikte, kapitalist üretim biçimi de dahil olmak üzere, meta üretimine dayalı her üretim biçiminde geçerli olan değişim türünden ötürü, bu değer doğrudan doğruya emek miktarıyla değil, başka bir metaın miktarıyla ifade olunur. Başka bir meta miktarı (para olsun olmasın) ile ifade olunan bir metaın değeri, Ricardo tarafından göreli değer diye adlandırılıyor. [F. Engels'in 1885 Almanca baskıya notu.]
[18] Emek-gücünün "doğal", yani normal fiyatının asgari ücret ile, yani işçinin yaşamı ve döllenmesi için kesinlikle vazgeçilmez olan geçim araçlarına eşit bir değer ile bir olduğu tezi ilk kez Sketches for a Critique of Political Economy (Deutsch-Französische Jahrbücher, Paris 1844)'de ve Condition of the Working Class in England in 1844'te benim tarafımdan ortaya atılmıştır. Buradan da görüldüğü gibi, Marx o sıralar bu tezi kabullendi. Lassalle onu her ikimizden devraldı. Ancak, gerçekte ücretler sürekli olarak asgariye yaklaşma eğilimi taşıyorlarsa da, yukarda sözü edilen bu tez, her şeye karşın, yanlıştır. Emeğe düzenli olarak ve ortalama olarak değerinin altında ödeme yapılıyor olması gerçeği onun değerini değiştiremez. Kapital'de, Marx, hem yukarda sözü edilen tezin doğrusunu koymuş (Emek-gücünün Alım ve Satımı konusundaki kesim) hem de (Bölüm 25: Kapitalist Birikimin Genel Yasası) kapitalist üretime emek-gücü fiyatını gittikçe değerinin daha da altına düşürme olanağını veren koşulları incelemiştir. [F. Engels'in 1885 Almanca baskıya notu.]
[19] Şeylerin gerçek adlarını. —ç.
[20] Marx'ın 1876'da N. Utina'ya verdiği nüshada "emek" ("travail") sözcüğünden sonra "emek-gücü" ("la force du travail") sözcüğü eklenmiştir. Aynı ekleme 1896 Fransızca baskıya da yapılmıştır. -Ed
[21] Ve yaşam uğruna yaşamanın nedenlerini yitirmek (Juvenal, Satires VIII). -Ed.
[22] "Bireysel değişimler üzerine kurulmuş bir toplumda" sözcükleri, Marx'ın kendi yaptığı düzeltmeleri içeren nüshaya eklenmiş, sonra da üzeri çizilmiştir; N. Utina'ya verilen nüshada, bu düzeltme "bireysel" sözcüğü dışında aynen yeralmaktadır. -Ed.
[23] Truva artık yok (Virgil, Aeneid, 2, 325). -Ed.
[24] Mr. Bray'in teorisi, bütün teoriler gibi, görüntülerle aldatılmaya yatkın destekleyiciler bulmuştur. Londra'da Sheffield'de, Leeds'de ve İngiltere’nin diğer birçok kentinde adil-değişim-pazarları kurulmuştur. Bu pazarların hepsi de önemli miktarda sermaye yuttuktan sonra kepazece başarısızlıklarla son bulmuşlardır. Bunlara duyulan arzu artık ebediyen sona ermiştir. Sizi uyarıyorum bay Proudhon! [Marx'ın notu.]
Proudhon'un bu uyarıyı içine sindirmediği bilinmektedir. Yeni bir Değişim Bankası ile Paris'te, 1849'da, bizzat kendisi bir girişimde bulundu. Ancak banka daha doğru-dürüst çalışmaya başlamadan başarısızlığa uğradı: Proudhon'a karşı açılan bir dava bu bankanın çöküşünü gizlemeye yaradı. [F. Engels'in 1885 Almanca baskıya notu.]
[25] En üstün. —ç.
[26] Mark: eskiden kullanılan bir altın ve gümüş ölçüsü. -ç.
[27] Voltaire, Histoire du parlement, chapitre LX "Finances et système de Law pendant la régence". -Ed.
[28] Ricardo'nun kitabının Fransızca baskısına Say'nin koyduğu not (tome II, s. 207). -Ed.
[29] G. W. F. Hegel, Wissenschaft der Logik. -Ed.
[30] Bu sözcükler Lucretius'un Şeylerin Doğası Üzerine adlı şiirinden alınmıştır (Kitap III, satır 882: "mortalem vitam mors immortalis ademit" – "ölümsüz ölüm, ölümlü yaşamı gasbetti"). -Ed.
[31] 1847 yılı için bu tümüyle doğruydu. O sıralar Birleşik Devletler'in dünya ticareti yalnızca göçmen ve sanayi ürünleri ithalatı, pamuk ve tütün, yani güneydeki köle emeğinin ürünlerinin ihracatı ile sınırlıydı. Kuzey Devletleri, köle devletleri için başlıca tahıl ve et üretiyorlardı. Ancak Kuzeyin ihracat için tahıl ve et üretmesiyle ve bir sanayi ülkesi haline gelmesiyle, ve Amerikan pamuk tekelinin Hindistan'da, Mısır'da, Brezilya'da, vb., güçlü bir rekabetle karşılaşmasıyladır ki, köleliğin kaldırılması mümkün olmuştur. O zaman bile bu, açık zenci köleliğinin yerine Hintli ve Çinli ırgatların gizli köleliğini koymayı başaramayan güneyin yıkımına yolaçmıştı. [F. Engels'in 1885 Almanca baskıya notu.]
[32] Ekonomik Çelişkiler Sistemi. –ç.
[33] Marx'ın yaptığı düzeltmeleri içeren nüshada "proletaryasının" sözcüğünün üzeri çizilmiş ve sayfa kenarına Engels'in elyazısıyla "işçi sınıfının" sözcükleri yazılmıştır. Bu sözcükler N. Utina'ya verilen nüshaya da konmuştu. -Ed.
[34] A. Smith, Recherches sur la nature et les causes de la richesse des nations, 1.1, Paris 1802, s. 33-34. -Ed.
[35] Herkese kendi hakkını. -ç.
[36] Lemontey, Raison, folie, chacun son mot; petit cours de morale mis à la portée des vieux enfants, ("Akıl, Budalalık, Herkese Kendi Sözü; Yaşlı Çocukların Kavrayabilecekleri Kısa Bir Ahlak Dersi"), Paris 1810, adlı kendi kitabına atıfta bulunuyor. Marx, Lemontey'in yukarda sözü edilen kitaba atıf yaptığı Influence morale de la diuision du travail adlı yapıtından aktarma yapılıyor.
[37] Ki, kanıtlaması gereken şey buydu. -ç.
[38] Bunun tersi. -ç.
[39] A. Ure, Philosophie des manufactures. Brüksel 1836, c. I, s. 23, 21, 22. -Ed.
[40] Furyeciler. [Engels'in 1885 Almanca baskıya notu.]
[41] Haraç. -ç.
[42] Voltaire, "L'homme aux quarante ecus", Œuvres complètes de Voltare, c. 45, Gotha 1787, s. 44. -Ed.
[43] Boşluk dehşeti. -ç.
[44] Marx'ın düzeltmelerini içeren nüshada ve ayrıca N. Utina'ya verdiği nüshada, bu tümcenin başı şöyle değiştirilmişti: "Öncülleri bir kez kabullenilen rikardocu teorinin genel olarak doğru olabilmesi için, bunlardan başka ..." -Ed.
[45] Marx'ın düzeltmelerini içeren nüshada ve ayrıca N. Utina'ya verilen nüshada, "düşük kalitedeki toprakta" sözcükleri "toprakta" diye değiştirilmiştir. -Ed.
[46] 1847 baskısında "herhangi bir imalatta" sözcüklerinin yerine, "örneğin pamuklu sanayiinde" sözcükleri yeralıyordu. -Ed.
[47] 1847 baskısında bu tümce şöyle son buluyordu: "İrlanda'da rant henüz yoktur." -Ed.
[48] 1847 baskısında "yerlerde" sözcüğü yerine, "İrlanda gibi ülkelerde" sözcükleri bulunmaktadır. -Ed.
[49] Marx'ın düzeltmelerini içeren nüshada, ve ayrıca N. Utina'ya sunulan nüshada bu paragrafta birçok değişiklikler yapılmıştır, ve bunlardan bazıları da okunamaz durumdadır. 1885 Almanca baskıda bu tümceyi izleyen iki tümce atlanmış ve "sanayi kapitalistiyle" sözcüklerinden önce şunlar eklenmiştir: "toprağı ücretli işçileriyle işleyen ve toprak sahibine rant olarak yalnızca sermaye kârını da içeren üretim maliyetlerini aşan fazlalığı ödeyen ..." -Ed.
[50] W. Petty, Political Arithmetick (1676). -Ed.
[51] L. Faucher, "Les coalitions condamnees par les ouvriers anglais." -Ed.
[52] Manş denizi. -ç.
[53] İçten anlaşma. -ç.
[54] Yani o dönemin sosyalistleri: Fransa'da furyeciler, İngiltere'de ovenciler. [Engels'in 1885 Almanca baskıya notu.]
[55] Katman, burada feodalizmin belirli ve sınırlı ayrıcalıklara sahip katmanı olarak tarihsel anlamda kullanılmıştır. Burjuva devrimi, katmanları ve bunların ayrıcalıklarını kaldırmıştır. Burjuva toplumu yalnızca sınıfları tanır. Bundan ötürü proletaryanın "dördüncü katman" diye tanımlanması tarihle kesin olarak çelişkilidir. [F. Engels'in 1885 Almanca baskıya notu.]
[56] Akıbet. –ç.
[57] "Ya savaş, ya ölüm; ya kanlı savaşım, ya yokolma. Sorun işte böyle amansızca konulmuştur." (George Sand, Jean Ziska. Episode de la guerre des hussites, "Giriş".) -Ed.
[70] Karl Marx, Zur Kritik der Politischen Ekonomie, Berlin 1859, s. 61-64 (Karl Marx, Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, Sol Yayınları, Ankara 1993, s. 101-105.) -Ed.
[71] John Gray, The Social System. A Treatise on the Principle of Exchange, Edinburgh 1821. Aynı yazardan bakınız, Şubat devriminden sonra, Gray Fransız geçici hükümetine bir muhtıra gönderdi. Burada, Fransa'nın bir emek örgütlemesine (organisation of labour) değil, değişimin örgütlenmesine (organisation of exchange) muhtaç olduğu ve bunun planının da kendisinin dünyaya getirdiği para sisteminde tam olarak hazırlanmış bulunduğunu belirtiyordu. Safdil John, kendi "Social System"inin yayınlanmasından 16 yıl sonra, Proudhon'un, buluşlara yatkın zekalı bu adamın, aynı buluş için patent aldığının farkında değildi.
[72] Gray, The Social System, ete, s. 63. "Para, sonuç olarak, ancak bir makbuz, hamilinin mevcut ulusal servete (to the national stock of ıvealth) belli bir miktar değer kattığının, ya da bir katkıda bulunmuş olan bir kimseden sözkonusu değere sahip olma hakkını devraldığının tanıtından başka bir şey olmamalıdır."
[73] "Değeri daha önce saptanmış olan bir ürün, bir bankaya yatırılsın ve buna gerek olduğu zaman bankadan çekilebilsin. Ancak bir genel sözleşme gereğince, önerilen ulusal bankaya herhangi bir mal yatıran kimse, yatırılan aynı metayı çekmeye mecbur tutulacağına, bankada mevcut olan eşit değerde herhangi bir diğer metayı çekebilmesi koşuluyla." (Gray, Social System, ete, s. [67] 68.)
[74] Gray, Social System, ete., s. 16.
[75] Gray, Lectures on Money, ete., s. 182 [183].
[76] l.c., s. 169
[77] "Bütün ülkelerin işleri bir ulusal sermaye temeli üzerinde yürütülmelidir." (John Gray, The Social System, etc, s. 171.)
[78] "Toprak, ulusal mülk şekline sokulmalıdır" (l.c, s. 298).
[79] Örneğin bkz: W. Thompson, An Inguiry into the Distribution of Wealth, etc, London 1872; Bray, Labours Wrongs and Labours Remedy. Leeds 1839.
[80] Alfred Darimon'un De la reforme des banques, Paris 1856, adlı yapıtı, bu melodramatik para teorisinin bir özetlemesi sayılabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.